มาเทียส รุสต์ วัยรุ่นที่เปลี่ยนโลก

วันที่ 4 กันยายน คศ 1987 ศาลโซเวียตตัดสินจำคุก เด็กหนุ่มเยอรมันวัย 19 ปี ชื่อ มาเทียส รุสต์ จากกรณีที่เขาขับเครื่องบินเล็กเล็ดลอดปราการทางอากาศของสหภาพโซเวียตเข้าไปถึงจตุรัสแดงกลางกรุงมอสโกว วีรกรรมที่ทั้งบ้าบิ่น ปนโง่เขลา เป็นสิ่งที่ไม่มีคนเชื่อว่าจะเกิดขึ้นได้ในยุคนั้น บ้างก็ว่าๆ เขาเกือบเป็นชนวนสงครามโลกครั้งที่ 3 บ้างว่าเขานี่แหละเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้การเจรจาต่างๆเป็นผลสำเร็จในเวลาต่อมาไม่นาน

หากย้อนกลับไปช่วงทศวรรษ 1980 เกือบจะเป็นช่วงสิบปีสุดท้ายของสงครามเย็นระหว่างค่ายโลกเสรีนำโดยสหรัฐและค่ายสังคมนิยมนำโดยสหภาพโซเวียต บรรยากาศในเวทีโลกล้วนเต็มไปด้วยการเจรจาต่อรองเพื่อลดอาวุธ การเผชิญหน้าทางการทหาร การโฆษณาชวนเชื่อ ความหวาดระแวง การจารกรรม กำแพงเบอร์ลินที่กั้นระหว่างเยอรมันตะวันตกและตะวันออกก็ยังอยู่ เป็นยุคที่ประชาคมโลกเชื่อกันว่า สงครามโลกครั้งที่ 3 จะต้องเกิดขึ้นอย่างแน่นอน

 ปี 1982 มีการชุมนุมประท้วงอาวุธนิวเคลียร์กลางกรุงบอนน์ เมืองหลวงของเยอรมันตะวันตกในยุคนั้น มีผู้ชุุมนุม 250,000 คน ในเดือนมิถุนายน ปีเดียวกัน มีผู้เดินขบวนประท้วงอาวุธนิวเคลียร์ จำนวน 750,000 คน เดินจากหน้าที่ทำการองค์การสหประชาชาติไปยังเซ็นทรัลปาร์ก กลางกรุงนิวยอร์ก มีการสร้างระบบป้องกันขีปนาวุธนิวเคลียร์ที่ยุโรปตะวันตก โครงการสตาร์วอร์ แต่ผู้คนก็ยังไม่เชื่อว่าจะได้ผลร้อยเปอร์เซนต์ ประกอบกับเหตุการณ์ความผิดพลาดที่โซเวียตไปยิงเครื่องบินโดยสารของเกาหลีใต้ตก เพราะฝั่งโซเวียตเองก็เชื่อว่าฝั่งตะวันตกเตรียมที่จะก่อสงครามกับตน

เดือนตุลาคมของปี 1986 มีการประชุมซัมมิตที่ประเทศไอซ์แลนด์ว่าด้วยเรื่องการห้ามมีขีปนาวุธ ระหว่างประธานาธิบดีโรนัลด์ เรแกนของสหรัฐ และเลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์และประธานาธิบดี นายมิคาอิล กอร์บาชอพ ของโซเวียต แต่ก็ล้มไม่เป็นท่าในนาที่สุดท้ายของการประชุม สร้างความผิดหวังให้แก่ประชาคมโลกอย่างมาก

จากบรรยากาศความตึงเครียดของภัยสงครามนิวเคลียร์ที่โถมทับ กับ ผลการประชุมซัมมิตที่ล้มเหลวนี่เอง ทำให้ มาเทียส รุสต์ เด็กวัยรุ่นชาวเยอรมันตะวันตกวัย 19 ปี ได้สร้างวีรกรรมที่บ้าบิ่น  ในวันที่ 28 พฤษภาคม ค.ศ. 1987 มาเทียส รุสต์ ขับเครื่องบินเล็กจากประเทศฟินแลนด์เข้าไปที่กรุงมอสโกว เขาถูกระบบตรวจการณ์ ทางอากาศและเครื่องบินขับไล่ ติดตามอยู่หลายครั้ง แต่ไม่มีคำสั่งให้ยิงเป้าหมาย และทางโซเวียตไปเข้าใจว่าเขาคงเป็นเครื่องบินจากฝั่งของตนเอง เขาเลยสามารถฝ่าปราการเหล็กจนนำเครื่องลงจอดได้ที่ใกล้ๆ จตุรัสแดงข้างทำเนียบเครมลิน กลางกรุงมอสโกวเมืองหลวงของสหภาพโซเวียต

รุสต์อ้างว่าเขาต้องการจะสร้างสะพานเชื่่อมมาฝั่งตะวันออก และเขากล่าวว่าเที่ยวบินของเขาในครั้งนั้นมีเจตนาจะลดความตึงเครียดและความหวาดระแวงระหว่างสองฝ่ายของสงครามเย็น รุสต์บินข้ามระบบป้องกันภัยทางอากาศที่เชื่อว่าไม่มีทางที่จะเจาะผ่านได้ แต่เมื่อเขาทำสำเร็จก็มีผลให้ทางรัสเซียสั่งปลดเจ้าหน้าที่ทหารระดับสูงหลายคน มีการปฏิรูปกองทัพกันขนานใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ของโซเวียตหลังจากยุคของสตาลิน และไปลดความน่าเกรงขามของกองทัพโซเวียตลงอย่างมาก จากการเปลี่ยนแปลงภายในครั้งนี้ ก็นำไปสู่จุดจบของสงครามเย็นในไม่กี่ปีถัดมา

ภายหลังจากการลงจอดของเขา รุสต์ถูกพิจารณาคดีที่มอสโกวในวันที่ 2 กันยายน ค.ศ. 1987 หลังจากนั้นสามวันเขาถูกตัดสินให้รับโทษจำคุกสี่ปี ในคุกแรงงานทั่วไปจากข้อหาทำตัวเป็นอันธพาล ฝ่าฝืนกฎหมายการบิน และลอบเข้าเขตแดนโซเวียต ในความเป็นจริงเขาไม่ได้ถูกส่งตัวเข้าคุกแรงงาน แต่ถูกคุมขังที่สถานกักกันชั่วคราวความปลอดภัยสูง ในมอสโกว์

เดือนธันวาคม สองเดือนหลังจากนั้น ประธานาธิบดี เรแกนและ ประธานาธิบดี กอร์บาชอฟ ก็บรรลุข้อตกลงข้อตกลงในการกำจัดขีปนาวุธนิวเคลียร์พิสัยกลางในยุโรป ต่อมาไม่นานศาลสูงของโซเวียตก็มีคำสั่งปล่อยตัว รุสต์ ในเดือนสิงหาคม ของปีต่อมา เพื่อเป็นการแสดงไมตรีจิตกับโลกตะวันตก

รุสต์กลับมาสู่เยอรมันท่ามกลางความสนใจของสื่่อมวลชน สื่อมวลชนขนานนามเขาว่า เป็นคนที่มีบุคคลิกอันตราย สภาพจิตไม่คงที่และอ่อนต่อโลก ชีวิตของรุสต์เมื่อกลับมาแล้ว มีปัญหาส่วนตัวหลายอย่างจนเขามีชีวิตแบบคนจับจด ต้องคดีต่างๆเป็นระยะ แต่สิ่งที่ทำให้โลกจดจำมาเทียส  รุสต์มากที่สุดคือเที่ยวบินที่เขาที่ฝ่าม่านเหล็กและปราการทางอากาศของโซเวียต จนนำไปสู่การปรับเปลี่ยนในกองทัพโซเวียตขนานใหญ่ และนำไปสู่การสิ้นสุดของสงครามเย็นในปี 1991

ที่มาของวันแรงงานแห่งชาติสหรัฐ

(จาก PBS News Hour, แปลโดยนายแปซิฟิก)

วันแรงงานแห่งชาติในสหรัฐเริ่มต้นเมื่อกว่าร้อยปีมาแล้ว

ร่างกฏหมายที่รับรองการตั้งวันแรงงานแห่งชาติของสหรัฐผ่านสภาคองเกรสท่ามกลางเหตุการณ์ไม่สงบของกลุ่มผู้ใช้แรงงาน ได้ถือกำเนิดโดยสหภาพแรงงานของสหรัฐ เพื่อเป็นประจักษ์พยานของเป้าหมายการเคลื่อนไหวของพวกเขา และในที่สุดประธานาธิปดี โกรฟเวอร์ คลีฟแลนด์ ก็กลั้นใจลงนามเพราะต้องการประนีประนอมในปีนั้นที่มีจัดการเลือกตั้งประธานาธิบดี 

เมืองพูลแมน รัฐอิลลินอยด์ เป็นเมืองของบริษัทที่ก่อตั้งในปี 1880 โดยนาย จอร์จ พูลแมน ประธานบริษัทผลิตรถไฟโดยสารตู้นอน นายพูลแมนออกแบบและสร้างเมืองนี้เพื่อเป็นเมืองยูโทเปียของชุมชนคนงานที่ปลอดจาก สิ่งยั่วยุทางศีลธรรมและการเมืองจากเมืองชิคาโก้ที่อยู่ใกล้เคียง 

พลเมืองที่นี่ล้วนทำงานให้กับบริษัทพูลแมน เช็คค่าจ้างก็เบิกจ่ายทางธนาคารพูลแมน ค่าเช่าบ้านก็หักจากเช็คที่ออกแต่ละสัปดาห์โดยอัตโนมัติ  ทั้งเมืองและบริษัทก็ทำงานกันไปอย่างราบรื่นและรุ่งเรืองมากว่าทศวรรษ เมืองนี้จัดระบบระเบียบเข้มงวดจนเกือบจะเหมือนระบบศักดินาแต่เดิม คือ มีห้องแถวสำหรับชุมชนและช่างฝีมือ บ้านทรงวิคตอเรียขนาดกลางสำหรับบรรดาผู้จัดการ และโรงแรมหรูหราที่นายพูลแมนเองอาศัยและเป็นที่ๆลูกค้า พ่อค้า หรือนักขายที่มาเยือนจะมาพักระหว่างที่อยู่ในเมือง

หากแต่ว่าในปี ค.ศ. 1893 บริษัทพูลแมนถูกร่างแหของภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ ยอดสั่งซื้อตู้นอนรถไฟก็ตกลง และทำให้นายจอร์จ พูลแมนต้องปลดพนักงานออกหลายร้อยคน สำหรับพนักงานที่ไม่ถูกปลดก็ต้องทนสภาพค่าจ้างถูกหั่น ขณะที่ค่าเช่าบ้านยังเท่าเดิม เงินที่เหลือจากหักค่าเช่าบ้านเลยทรุดฮวบ 

พนักงานจึงผละงานมาเรียกร้องให้ลดค่าเช่าและขึ้นค่าจ้าง สหภาพการรถไฟอเมริกัน นำโดยหนุ่มชื่อ ยูจีน วี เด็บส์ ออกมาร่วมกับคนงานที่ประท้วงและพนักงานรถไฟทั่วทั้งประเทศ ร่วมกันบอยคอตไม่ใช้ รถไฟที่มีตู้รถของพูลแมน การจลาจล การปล้นสะดม และการวางเพลิงตู้รถไฟก็ติดตามมา แล้วบรรดาม็อบของคนงานนอกสหภาพก็เข้ามาร่วมอีก 

การสไตรค์งานครั้งนี้กลายเป็นปัญหาระดับประเทศไปทันทีทันใด ประธานาธิบดี โกรเวอร์ คลีฟแลนด์ ที่ต้องเผชิญกับผู้บริหารการรถไฟที่วิตกกังวลและการส่งไปรษณีย์ทางรถไฟที่หยุดชะงัก ประกาศว่าการชุมนุมประท้วงเป็นความผิดต่อรัฐ และสั่งให้กำลังทหารหนึ่งหมื่นสองพันนายเข้าสลายการชุมนุม ความรุนแรงยิ่งปะทุขึ้น เมื่อมีผู้ชุมนุมสองคนเสียชีวิตจากที่ผู้ช่วยนายอำเภอจำนวนหนึ่งสาดกระสุนเข้าใส่ผู้ประท้วงในเมืองเคนซิงตัน ใกล้ชิคาโก แต่ก็ทำให้การชุมนุมประท้วงยุติลง 

วันที่ 3 สิงหาคม ค.ศ. 1894 มีประกาศยุติการหยุดงานประท้วง ผู้นำการชุมนุม นายเด็บส์ถูกจับกุม สหภาพการรถไฟอเมริกันถูกยุบ และพนักงานของพูลแมนต้องเซ็นต์หนังสือยินยอมว่าจะไม่ก่อตั้งสหภาพอีก  หากไม่นับสหพันธ์แรงงานอเมริกันและกลุ่มภราดรชาวรถไฟต่างๆที่มีอยู่ก่อน นอกนั้นกลุ่มสหภาพแรงงานภาคอุตสาหกรรมถูกยุบหมดและเป็นอยู่อย่างนั้นจนกระทั่งยุคเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ที่เรียกว่า Great Depression.

และนี่ก็ไม่ใช่ครั้งสุดท้ายที่นายเด็บส์ต้องโทษจำคุกด้วย  เด็บส์ต่อมาได้คะแนนเสียงเกือบล้านเสียง ในการแข่งขันประธานาธิบดี ปี ค.ศ. 1920  จากการหาเสียงมาจากภายในกำแพงคุก ด้วยชูประเด็นนโยบายสังคมนิยม

จากการพยายามปลอบใจแรงงานของสหรัฐ วันแรงงานจึงกำเนิดขึ้น

การรณรงค์ให้มีวันแรงงานแห่งชาติได้ขยายตัวขึ้นเป็นลำดับ ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1894 แรงงานจากสหภาพในเมืองนิวยอร์ก ได้พากันขอลางานแล้วมาเดินขบวนใกล้ๆ ยูเนียนสแควร์ เพื่อสนับสนุนการมีวันหยุดราชการนี้ เพียงแต่ถึงตอนนั้น มีการประท้วงสารพัดขี้นต่อต้านการใช้ความรุนแรงของประธานาธิบดีคลีฟแลนด์ทำให้การเอาใจกลุ่มผู้ใช้แรงงานกลายเป็นเรื่องสำคัญ เมื่อเริ่มมีการประท้วงเกิดขี้นเท่านั้น ร่างกฏหมายการจัดตั้งวันแรงงานแห่งชาติก็ผ่านสภาคองเกรสทั้งสองสภาอย่างเป็นเอกฉันท์ ร่างกฏหมายมาถึงโต๊ะประธานาธิบดีให้อนุมัติเพียงหกวัน ภายหลังจากมีการใช้กำลังทหารเข้าสลายการชุมนุมประท้วงที่เมืองพูลแมน

ปี ค.ศ.1894 เป็นปีที่จัดการเลือกตั้งประธานาธิบดี ประธานาธิบดีคลีฟแลนด์ถือเป็นโอกาสในการประนีประนอม และแล้ววันแรงงานแห่งชาติสหรัฐก็กำเนิดขึ้น หากแต่ว่าเขาไม่ได้รับการเลือกตั้งกลับมา

ปี ค.ศ.1898 แซมมูเอ็ล ก็อมเปอร์ ผู้นำสหพันธ์แรงงานอเมริกัน เรียกวันนี้ว่า "เป็นวันที่กรรมกรในหลายศตวรรษที่ผ่านมาเฝ้ารอ วันที่สิทธิและข้อผิดพลาดของพวกเขาถูกนำมาพูดคุย ให้แรงงานในยุคเราจะไม่เพียงแต่วางเครื่องมือของกรรมกรในวันหยุดราชการนี้สักวันหนึ่ง แต่วันนี้เราจะแตะบ่าพาฝูงชนร่วมเดินเป็นขบวนแล้วรู้สึกถึงพวกเราที่แข็งแกร่งขึ้น"

วันแรงงาน: วันสั่งลาฤดูร้อนของสหรัฐ

เกือนหนึ่งศตวรรษหลังจากที่ ก็อมเปอร์ได้กล่าวสุนทรพจน์นั้น วันแรงงานแห่งชาติกลายมาเป็นช่วงวันหยุดยาวของฤดูร้อนมากกว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับการเมือง ในปี 1995 มีแรงงานอเมริกันไม่ถึง 15 % ที่ยังอยู่กับสหภาพ ลดลงจากช่วงสูงสุดในทศวรรษ1950 ที่มีสูงเกือบ 50% แม้ว่าทั้งหมดได้รับประโยชน์จากชัยชนะการเคลื่อนไหวของสหภาพแรงงานในยุคก่อน 

และแล้วทุกคนก็ได้หยุดพักผ่อนในวันจันทร์แรกของเดือนกันยายน ญาติมิตรก็พบปะสังสรรค์ ทำเอาไฮเวย์ สถานที่ปิคนิคและหลังบ้านต่างๆ รถติดกันระนาว แล้วทุกคนก็สั่งลาฤดูร้อนอย่างเป็นทางการ